- ژوبین بخرد
- نویسنده و روزنامه نگار
۲۹ شهریور ۱۳۹۶ - ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۷
وقتی از اروتیسم در ادبیات صحبت می شود معمولا آثاری مانند "لولیتا" (۱۹۵۵) و "معشوق لیدی چترلی" (۱۹۲۸) به ذهن می آید. اما قرن ها قبل از خلق این آثار کاما سوترا، متن سانسکریتی که به واتسیایانا نسبت داده می شود (بین قرن چهارم تا ششم میلادی) وجود داشت که اولین کتاب آموزش جنسی قلمداد می شود.
کتاب کوچک کاما سوترا چنان جا افتاده که آنرا مترادف اروتیسم تلقی می کنند. اما با وجود برخورداری از این موقعیت ویژه بسیاری آنرا چندان جدی نمی گیرند و متن آن را از نظر ادبی بسیار ساده می دانند.
ریچارد فرانسیس برتون علاوه بر ترجمه مشهورش از کاما سوترا کتاب دیگری را به انگلیسی ترجمه کرد که متعلق به قرن پانزدهم میلادی است و نگارش آن به شیخ نفزاوی اهل تونس نسبت داده می شود. این کتاب به نام "باغ معطر" که ابتدا از عربی به فرانسه ترجمه شده بود مجموعه داستانی است که با جزییات دقیق شیوه های عشق بازی را توصیف می کند. (در عربی الروض العاطر فی نزهه الخاطر)
برخلاف کاما سوترا که به نظر بسیاری جنبه های آموزشی دارد کتاب "باغ معطر" بر تفریح و لذت بردن از عشق بازی تاکید فراوانی دارد. داستانها به شیوه بسیار سرگرم کننده به سیاق داستانهای هزار و یک شب حکایت می شوند و می توان گفت که توصیف آن از روشهای گوناگون رابطه جنسی حتی واتسیایانا را به شرم وا می دارد.
ترجمه فرانسوی این مجموعه داستان که برتون آنرا به انگلیسی برگرداند فصل بیست و یکمی دارد که به همجنسگرایی می پردازد ولی در متن انگلیسی غایب است. طبق چند سند و نقل قول، برتون قصد داشت این فصل را در نسخه تجدید نظر شده بگنجاند. اما او قبل از اینکه بتواند آنرا چاپ کند فوت کرد و همسرش این نسخه سانسور نشده همراه با بسیاری دیگر از نوشته های برتون را سوزاند.
شیوه های گوناگون بدفهمی
امروزه در جهان عرب که معمولا دنیایی فارغ از سکس و یا جهانی که سکس در آن تابو است تلقی می شود آثاری مثل "باغ معطر" به نظر عجیب و یا در بهترین حالت استثنا به نظر می آیند.
سارا ایروینگ استاد دانشگاه، در وبلاگ عرب لیت می نویسد:"این کتاب با توصیف های بی پرده و لذت بخش از روابط جنسی یک نوع پورن عربی و زیر زمینی قرون وسطایی نبود. این کتاب اروتیک از منظر مذهبی تایید شده بود و توصیه های آن بخشی از نعمات خداوند برای بشر تلقی می شد."
ریچارد فرانسیس برتون معتقد بود که "باغ معطر" را می توان در کنار سایر آثار کلاسیک عرب مثل "هزار و یک شب" گذاشت که در حقیقت بر مبنای هزار و یک شب که به زبان فارسی میانه است نوشته شده و اصل آن به زبانهای فارسی، یونانی و عربی بازمی گردد و پایه و اساس همه داستانها سکس است.
بیشتر بخوانید:
در داستان اصلی و مشهور این مجموعه شاهزاده ای ایرانی پس از آنکه متوجه می شود همسرش به او خیانت کرده او را می کشد. او که عبوس و ضد زن شده بود به این نتیجه می رسد که هر شب با یک دختر جوان و باکره همبستر شود و فردای آن روز او را بکشد. تا به این ترتیب هیچ زنی نتواند او را بدنام کند.
بالاخره نوبت به دختر وزیر به نام شهرزاد می رسد. این دختر نجیب زاده و زیرک پارسی در بارگاه سلطان هر شب برای او قصه می گوید و به این طریق دل او را به دست می آورد. طوری که شاهزاده هر شب از او می خواهد تا برایش قصه ای نقل کند و بالاخره شهرزاد را بخشیده و او را به همسری می گیرد.
هر چند برخی از حکایت های هزار و یک شب (از جمله علاءالدین، سندباد بحری، علی بابا و چهل دزد بغداد) به داستان و یا انیمیشن برای کودکان تبدیل شده اند متن اصلی داستانها به هیچ وجه به این سادگی نیست. می توان گفت پیر پائولو پازولینی کارگردان ایتالیایی، یکی از معدود کسانی بود که اروتیسم نهفته در این داستانها را درک کرد و ستود. فیلم "داستان های هزار و یک شب" (۱۹۷۴) که بخشی از آن در ایران و یمن فیلمبرداری شده اشاراتی به این مقوله ها دارد.
رابرت اروین، استاد دانشگاه در سال ۲۰۱۵ در تفسیری درباره هزار و یک شب می نویسد: "کاملا مشخص است که مضامین شهوانی و حتی پورن "هزار و یک شب" در سایر آثار ادبیات عرب وجود دارند."
در حقیقت علاوه بر "باغ معطر" و "هزار و یک شب" می توان نمونه های دیگری از آثار اروتیک را برشمرد، از جمله آثار جاحظ، متفکر دوران عباسی در مورد روابط مردان و زنان جوان، دانشنامه لذت به قلم خطیب در قرن دهم میلادی و حتی مقامات حریری شاعر و ادیب دوران سلجوقی که قسمت هایی از آن مربوط به همجنسگرایی است. علاوه بر این نوشته های عربی خواجه نصیرالدین طوسی، دانشمند ایرانی، در مورد محرک های جنسی و روش های گوناگون همبستری تحت عنوان "معجون های جنسی سلطان" به زبان انگلیسی ترجمه شده است.
عشق مدرن
ادبیات اروتیک عرب به هیچ وجه به دوران قرون وسطی محدود نمی شود. نسل جدیدی از نویسندگان عرب تلاش می کنند از محدودیت ها عبور کرده اند. یک نمونه آن کتابی است به نام "زندگی جنسی یک اسلام گرا در پاریس" (۲۰۱۰) به قلم لیلا مارونی که به زبانی طنز آمیز ماجراهای عشقی و عشق بازیهای نیمه تمام یک باکره الجزایری را بازگو می کند.
به همین سیاق کتاب عادت ماهانه" به قلم عمار عبدالحمید (۲۰۱۱) رابطه عاشقانه و پنهانی پسر یک امام جماعت با یک زن مزدوج را بازگو می کند.
برخلاف بدفهمی های رایج که تصور می کند در اسلام و جوامع عربی مسلمان، سکس تابو است، سلوی نعیمی مثل نویسندگان دیگر پیش از او نشان می دهد که نه تنها تابو نیست بلکه مهم تلقی می شود. هر چند دین و سنت های اجتماعی رفتار مردم در اماکن عمومی را کنترل می کنند ولی در جهان عرب پشت درهای بسته مردها مرد و زنان هم زن هستند.
البته این به آن معنا نیست که جهان عرب آنطور که برخی از نویسندگان و نقاشان اروپایی در قرون گذشته به تصویر کشیده اند صحنه شهوت رانی و افراط در سکس پنهانی است. بلکه برخلاف تصوراتی که امروزه در غرب رایج است از شهوت و سکس بری نیست.
ncG1vNJzZmivp6x7o67CZ5qopV%2BlsrO%2FyJqlaK%2Bfp7mlecWemK2toprAboCQbGlrb2Jm